تحلیل تأثیر گفتمان حاکمیت در ترجمة الذریعه إلی مکارم الشریعه

کنوز الودیعه من رموز الذریعه ترجمه‌ای کهن از کتاب الذریعه إلی مکارم الشریعه، اثر راغب اصفهانی است. این کتاب به فرمان شاه‌ شجاع مظفّری ترجمه شده است و مترجم با افزودن مقدّمه و مؤخّره‌ای مزیّن به آیات و احادیث و اقوال حکمای مشهور عرب و عجم، ساختار و محتوای الذریعه را با آثاری از قبیل جاودان خرد تلفیق نموده و کتابی با پیکره‌ و محتوایی تازه پدید آورده است. بررسی گفتمانی این ترجمه می‌تواند بیانگر انگیزة مترجم برای اطاعت از فرمان شاه شجاع و مبنای طلب ترجمة متن الذریعه باشد. برای دریافت این انگیزه و طلب، مقدمة مترجم را با مؤلّفه‌های تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه بررسی کرده‌ایم. نتیجة بررسی ما نشان می‌دهد کنوز الودیعه با توجّه به اوضاع و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی حکومت شاه شجاع مظفرّی، به غیریت‌سازی آیین حکمرانی پادشاهان عجم، مغولان و امیر مبارزالدین محمد پرداخته است و با «مفصل‌بندی هژمونیک» گفتمان خلیفه-پادشاه، تضادهای موجود میان واقعیّت و تصویر اسطوره‌ای را در فضای استعاری گفتمان پنهان می‌سازد تا گفتمان رایج در حکومت شاه شجاع را الگوی آرمانی هواداران اخلاق اسلامی و ایرانی گرداند.